Transactiemonitoring (of Transaction Monitoring) is een belangrijk onderdeel bij het bestrijden van witwassen en het in kaart brengen van verdachte transacties.
Het is een onderdeel van het Know Your Customer (KYC) domein en geldt voor verschillende financiële instanties zoals banken, verzekeraars, beleggingsfondsen en meer.
In dit artikel bespreken we wat transactiemonitoring precies is en waarom het van groot belang is voor financiële instellingen. Daarnaast kijken we naar de wettelijke kaders.
Transactiemonitoring betekenis
De betekenis van transactiemonitoring is letterlijk het controleren (monitoren) van transacties. Het wordt ingezet om geldstromen in kaart te brengen en risico’s die met transacties gemoeid zijn te identificeren.
Door het actief monitoren van transacties met een hoog risicogehalte (alerts) kunnen financiële instellingen achterhalen of er mogelijk sprake is van witwassen of andere vormen van financieel-economische criminaliteit (FEC) onder klanten.
Wat is transactiemonitoring?
Transactiemonitoring heeft voornamelijk betrekking op het doorlopend controleren van transacties. Het is een onderdeel van KYC, waarbij financiële instellingen moeten achterhalen wie hun klanten/partners zijn en of zij mogelijk betrokken zijn bij criminele activiteiten.
Transactiemonitoring is belangrijk binnen Anti Money-Laundering (AML). Het helpt om witwassen en andere financiële criminaliteit te bestrijden door zicht te hebben op transacties en de gebruikelijkheid ervan.
Binnen de systemen van financiële instellingen wordt automatisch een alert gegenereerd wanneer er vermoedelijk sprake is van een verdachte transactie. Daarnaast kan ook een KYC Analist of CDD Analist een signaal geven aan een Transaction Monitoring Analist. Na een alert voert deze analist nader onderzoek uit. Hierbij wordt er voornamelijk gelet op:
- (Zeer) grote transacties
- Meerdere onverklaarbare transacties
- Transacties die in verband staan met rechtsgebieden en/of landen met een hoog risico
- Transacties die onverklaarbaar zijn en/of geen commerciële waarde hebben
- Transacties waarbij verdachte personen of organisaties betrokken zijn
Hoe werkt witwassen?
Om te begrijpen hoe witwassen kan worden opgespoord met transactiemonitoring, is het belangrijk om de verschillende fases van het witwasproces te kennen. De kenmerken van de verschillende fases helpen namelijk om het risico op witwassen goed in te schatten.
Witwassen is kort gezegd het legitiem doen lijken van illegitiem verkregen geld. Zo kan het ‘zwarte’ geld ‘wit’ gewassen worden. Er wordt over het algemeen onderscheid gemaakt tussen drie fases in het witwasproces:
- De plaatsingsfase
- De versluieringsfase
- De integratiefase
De plaatsingsfase
De plaatsingsfase heeft als doel om geld in het financiële systeem in te brengen. Over het algemeen gaat het om contant geld dat via een financiële instelling in het financiële systeem wordt ingebracht.
Plaatsing kan op allerlei manieren plaatsvinden, maar wordt vaak gekenmerkt door disproportioneel ogende winsten, grote hoeveelheden contanten die gestort worden of doorboekingen van grote bedragen.
Daarnaast is smurfen een andere veelvoorkomende manier van plaatsing. Bij smurfen worden veel kleinere transacties gedaan die onder de meldgrens blijven. Hierdoor proberen criminelen bij financiële instellingen onder de radar te blijven.
Tijdens de plaatsingsfase wordt gebruik gemaakt van natuurlijke personen, vennootschappen, tussenpersonen, stromannen en/of geldezels. In deze fase zijn er veel signalen die kunnen worden herkend door middel van verschillende vormen van AML procedures, waaronder transactiemonitoring.
De versluieringsfase
Zoals de naam al doet vermoeden, heeft de versluieringsfase als doel om de herkomst van het zwarte geld zoveel mogelijk te ‘versluieren’. Hierdoor wordt de herkomst van het geld moeilijker om te achterhalen.
Het belangrijkste kenmerk van deze fase is het verbreken van de ‘paper trail’. Hier worden verschillende tactieken voor gebruikt. Vaak wordt gebruik gemaakt van complexe bedrijfsstructuren, internationale transacties in verschillende valuta’s en het veelvoudig opnemen en storten van geld.
In de versluieringsfase wordt daarnaast ook een bepaalde ‘rechtvaardiging’ voor het verkregen geld gecreëerd. Op deze manier wordt de herkomst van het geld gerechtvaardigd en kan het geld uiteindelijk legitiem lijken.
Om de herkomst van het geld te rechtvaardigen, wordt vaak gebruik gemaakt van fictieve winsten met een ogenschijnlijk legitieme administratie, kunstmatig opblazen van de waarde van te verkopen producten of zogenaamde ‘loan back’ constructies.
Een Transaction Monitoring Analist kan ook in deze fase verschillende indicaties van witwassen herkennen. Bijvoorbeeld door middel van risico’s vanuit de organisatie structuur, internationale transacties, ongebruikelijke transacties of buitensporige winsten.
De integratiefase
Nadat de eerste twee stappen van het witwasproces doorlopen zijn, kan het witgewassen geld geïntegreerd worden in het financiële stelsel. Hierbij is de herkomst ogenschijnlijk legitiem, bijvoorbeeld in de vorm van salarisbetalingen of winsten.
Soms kiest men er in de integratiefase voor om de ‘paper trail’ opnieuw te verbreken door bijvoorbeeld te investeren in vastgoed of de beurs. Hierdoor wordt de herkomst nóg moeilijker te achterhalen.
Nadat het criminele geld in het financiële systeem geïntegreerd is, is het erg lastig om de transacties die hiermee gemoeid gaan als verdacht te herkennen. De gedragingen op de rekening zijn immers ‘normaal’.
Omdat het lastig is om witwassen nog effectief tegen te gaan in deze fase, is het binnen transactiemonitoring extra belangrijk om erg alert te zijn op indicaties tijdens de plaatsing- en versluieringsfase.
Waarom is transactiemonitoring belangrijk?
Banken, verzekeraars en andere financiële dienstverleners moeten het transactiegedrag van hun klanten zorgvuldig monitoren. Hiermee kan worden voorkomen dat hun diensten worden gebruikt voor criminele activiteiten.
Met een goed transactiemonitoring beleid voorkomen financiële instellingen dat zij zakendoen met klanten die zich schuldig maken aan criminele activiteiten en beschermen ze hun reputatie.
Voor financiële instellingen is het daarnaast van cruciaal belang dat zij zich houden aan de verplichte wetgeving. In het verleden zijn er forse boetes uitgedeeld door toezichthouders aan financiële instellingen die zich niet aan de wet hebben gehouden.
Denk bijvoorbeeld aan een schikking van 775 miljoen met ING vanwege ernstige nalatigheid bij het voorkomen van witwassen. De Rabobank kreeg daarnaast een boete van een miljoen opgelegd voor het tekortschieten in de KYC klantdossiers tussen 2014 en 2016.
Welke wetten zijn van belang binnen transactiemonitoring?
De verplichtingen voor financiële instellingen op het gebied van transactiemonitoring zijn ontwikkeld op basis van verschillende wetten. In Nederland zijn de verplichtingen gebaseerd op de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft).
Alle instellingen die onder deze wet vallen zijn tevens verplicht om een Melding Ongebruikelijke Transactie (MOT) bij de Financial Intelligence Unit (FIU) wanneer een verdachte transactie geïdentificeerd wordt.
De Wwft is een vertaling van de Anti Money Laundering Directives (AMLD), welke vanuit de Europese Unie (EU) zijn opgesteld. Deze richtlijnen zijn op de aanbevelingen vanuit de Financial Action Task Force (FATF) gebaseerd en dienen door EU lidstaten via nationale wetgeving geïmplementeerd te worden.
Onlangs verscheen de 6e AML richtlijn (AMLD6), die onder andere bestaat uit een lijst met 22 witwasdelicten die strafbaar gesteld moeten worden binnen de Europese lidstaten en meer nadruk legt op een betere internationale samenwerking.
Voor wie is transactiemonitoring verplicht?
Transactiemonitoring is vanuit de Wwft verplicht voor financiële instellingen zoals banken, beleggingsinstellingen, wisselkantoren, pensioenfondsen, verzekeraars, trustkantoren, crypto dienstverleners, elektronisch geldinstellingen en betaaldienstverleners.
Daarnaast geldt de plicht tot de uitvoering van transactiemonitoring procedures ook voor o.a. accountants, advocaten, juridische dienstverleners, notarissen, makelaars en taxateurs. Bekijk hier de volledige lijst.
Transactiemonitoring bij Etage 0
Etage 0 is een detacheringsbureau gespecialiseerd in TM. Onze professionals werken op (tijdelijke) opdrachtbasis bij gerenommeerde opdrachtgevers zoals ABN Amro, ING, Bank Mendes Gans, Robeco en meer. Bekijk onze AML/TM vacatures of neem contact op om de mogelijkheden voor jouw organisatie te bespreken.
